Transport ponadgabarytowy – co to takiego i dlaczego warto go oddelegować?

Zastanawiasz się, czym jest transport ponadgabarytowy i co właściwie oznacza? To transport takich ładunków, które ze względu na swój gabaryt nie mogą być transportowane w standardowy sposób i wymagają użycia np. specjalistycznego sprzętu np. dźwigów, wózków widłowych, specjalnych zabezpieczeń i specjalistycznych zastosowań np. w przypadku najcięższych lub wielogabarytowych ładunków. 

Co jeszcze warto wiedzieć o tym rodzaju transportu?

Właśnie ze względu na te ograniczenia taki rodzaj transportu jest również określany jako transport nienormatywny lub transport ponadnormatywny. Taki sprzęt jest stosowany również po to, aby ułatwć proces logistyczny, późniejsze magazynowanie i oszczędzać czas załadunku i rozładunku. Aby te procesy były jeszcze bardziej efektywne i skuteczne pomaga kompleksowa obsługa logistyczna. 

Transport nienormatywny dotyczy również takich transportów, które wraz z pojazdem lub naczepą przekraczają dopuszczane prawne normy określone w ustawie o ruchu drogowym np. wymiary lub dopuszczalną masę całkowitą podczas próby przejazdu po drogach krajowych lub międzynarodowych. W związku z tym kierowcy muszą dostosować się do obowiązujących przepisów i zrealizować transport nienormatywny ładunków z użyciem innych pojazdów dopuszanych przez prawo wraz z niezbędnymi zezwoleniami i dokumentami. Brak wymaganych dokumentów uniemożliwia przejazd i utrudnia proces logistyczny. 

Ładunkami ponadgabarytowymi mogą być np. części konstrukcji budowlanych, turbiny wiatrowe i wszelkie ciężkie przedmioty lub takie, których gabaryt jest dość nietypowy i z tego powodu wymaga dodatkowych zabezpieczeń lub użycia specjalistycznego pojazdu w celu bezpiecznego przewozu. Ponadto warto pamiętać, że transport tego typu materiałów wymaga specjalistycznych kwalifikacji kierowcy. 

Transport materiałów ponadgabarytowych musi być dokładnie zaplanowany i zawsze z wyprzedzeniem, aby ładunek dotarł na czas do wyznaczonego miejsca, a sama trasa była jak najlepiej zoptymalizowana. 

Podział ładunków nienormatywnych w transporcie drogowym

Ładunki nienormatywne, czyli te, które są ciężkie lub mają nietypowy gabaryt dzielą się następująco:

• ładunki ponadnormatywne standardowe
• ładunki ponadnormatywne specjalne
• ładunki ciężkie
• ładunki ciężkie tzw. o masie skupionej
• ładunki ciężkie specjalne
• ładunki dłużycowe.

Transport nienormatywny, czyli ładunki z powyższego podziału dzielą się między sobą ze względu na wielkość gabarytu, wagę, charakter, specyficzne potrzeby dotyczące odpowiedniego systemu zabezpieczeń i konieczność zastosowania odpowiedniego środka transportu. 

Ponadnormatywne zwykłe ładunki mogą być transportowane tylko z właściwym oznakowaniem i dodatkowymi zabezpieczeniami. Każdy transport nienormatywy wymaga od przewoźnika zdobycia odpowiednich kwalifikacji i zezwolenia odpowiedniej kategorii. 

Kto wydaje zezwolenie na transport ponadgabarytowy?

Transport gabarytowy wiążę się z koniecznością spełnienia pewnych zasad. Oznacza to, że każdy przewoźnik musi je spełnić, aby móc bez żadnych problemów transportować tego typu ładunki. Po pierwsze zanim jeszcze wyruszy w trasę, musi mieć zezwolenie na transport ponadgabarytowy. Tego typu dokumenty są wydawane przez odpowiednie organy państwowe w zależności od danej kategorii towarów. 

Transport ponadnormatywny według kategorii

W Polsce transport ponadnormatywny podlega pewnym kategoriom, które określają możliwe dopuszczalne wymiary pojazdu, masę ładunku i siłę nacisku osi. To parametry, które muszą być spełnione, w przeciwnym razie transport ładunków ponadgabarytowych nie będzie zrealizowany. 

Kategoria I:

• Zezwolenie na przewóz dla tej kategorii wydaje zwykle zarządca drogi
• Dotyczy pojazdu i ładunków, których wymiary i masa nie mieszczą się w dopuszczalnych normach, a nacisk osi nie przekracza 11,5 ton. 

Kategoria II:

• Uprawnienia do wydawania zezwoleń dla kierowców ma starosta i tylko on jest upoważniony do ich udzielania. 
• Ten rodzaj kategorii dotyczy pojazdów wolnobieżnych takich jak ciągniki czy przyczepy. Aby jednak dany pojazd został zakwalifikowany do tej kategorii jego wymiary, masa i nacisk osi nie mogą przekroczyć dopuszczalnych norm (szerokość auta nie może przekraczać 3,5 metra).

Kategoria III:

• Zezwolenia wydaje starosta oraz Naczelnik Urzędu Celnego.
• Zezwolenie dotyczy pojazdów, których masa i nacisk osi nie przekraczają standardowych norm
• Szerokość pojazdu nie jest większa niż 3,2 metry, a długość pojazdu nie przekracza 15 metrów w przypadku jednego pojazdu i 23 metrów w przypadku zespołu pojazdów. Natomiast wysokość pojazdu nie przekracza 4,3 metra.

Kategoria IV:

• Zezwolenie IV kategorii zwykle wydawane jest przez GDDKiA oraz Naczelnika Urzędu Celnego.
• Dokument jest wydawany dla transportów, których masa nie przekracza dopuszczalnych norm według prawa, czyli dla takich, których szerokość nie jest większa niż 3,4 metry, a długość pojazdu nie przekracza 15 metrów w przypadku jednego pojazdu, 23 metrów – dla zespołu pojazdów i 30 metrów dla zespołu pojazdów ze skrętnymi osiami. Wysokość całkowita pojazdu nie może przekraczać dopuszczalnych 4,3 metrów, a nacisk na oś nie przekracza 11,5 ton.  

Kategoria V:

• Dla pojazdów o szerokości nie większej niż 3,4 m, długości mniejszej niż 15 m (jedno auto), 23 metry (zespół pojazdów) i 30 metrów (zespół aut o skrętych osiach) pozwolenia wydaje GDDKiA. 
• Jednak wysokość pojazdu nie może przekraczać 4,3 metrów, a masa auta 60 ton!

Kategoria VI:

• Zezwolenia również wydaje GDDKiA dla wszystkich pojazdów poruszających się o drogach krajowych, które jest wydawane na określony czas: 1 miesiąca, 2 miesięcy, pół roku, roku i dwóch lat. Realizacja przewozów międzynarodowych wymaga zezwolenia Urzędu Celnego. 
• Szerokość pojazdu nie może być większa niż 3,4 metrów dla aut poruszających się po drogach jednojezdniowych i większa niż 4 metry w przypadku aut poruszających się po drogach klasy A, S i GP.
• Każdy pojazd nie powinien przekraczać 4,3 metra wysokości i długości określonej dla kategorii IV, a jego masa nie może przekraczać 3,4 metrów. Długość pojazdu, która nie może być przekroczona to 15 metrów dla pojedynczego auta, 23 metry dla zespołu pojazdów i 30 metrów dla aut z skrętnymi osiami. 
• Maksymalny dopuszczalny nacisk osi to 11,5 ton i 60 ton. 

Kategoria VII:

• Zezwolenie na transport krajowy również wydaje GDDKiA.
• Transport musi mieć odpowiednie wymiary, a jego masa całkowita musi być większa od masy określonej dla kategorii zezwoleń od I – VI.
• Nacisk osi przekracza 11,5 tony. 

Przewóz towarów ponadgabarytowych – o czym należy bezwzględnie pamiętać?

W celu zrealizowania odpowiedniego przewozu takich ponadgabarytowych materiałów niezbędne jest wykonanie kilku kroków:

• uzyskanie niezbędnych kwalifikacji i pozwoleń na przewóz tego typu ładunków,
• uiszczenie wszelkich niezbędnych opłat związanych z realizacją takiego przewozu,
• gruntowne sprawdzenie trasy i jej dokładne zaplanowanie wraz z planem awaryjnym i optymalizacja w taki sposób, by uniknąć jakichkolwiek opóźnień
• dobór właściwego pojazdu transportowego do charakteru ładunku 
• zebranie niezbędnych informacji dla zlecenia transportowego i uzyskanie potwierdzenia od klienta docelowego. 

Transport ponadnormatywy a prawo, czyli jakie ustawy definiują ten rodzaj transportu?

Przewóz ładunków ponadgabarytowych w Polsce jest regulowany wieloma aktami prawnymi i ustawami. Regulują to następujące dokumenty:

• Ustawa o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 roku. 
• Ustawa o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 roku wraz z późniejszymi zmianami. 
• Rozporządzenie dot. warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich wyposażenia  z dnia 31 grudnia 2002 roku. 
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury, które dotyczy spełnienia szczegółowych warunków dotyczących transportu oraz zasad wydawania zezwoleń na przejazd pojazdów nienormatywnych z dnia 16 grudnia 2004 roku. 
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury dot. pojazdów wykonujących pilotaż z dnia 26 kwietnia 2004 roku. 
• Rozporządzenie określające zasady działania organów właściwych oraz sposobu ustalania kosztów związanych z określeniem tras przejazdu i przystosowaniem odcinków dróg do przewozu ładunków o masie i gabarytach przekraczających dopuszczalne normy dla przejazdu pojazdów nienormatywnych z dnia 28 czerwca 1986 roku.
• Rozporządzenie w sprawie opłat drogowych z dnia 15 stycznia 2002 roku. 
• Rozporządzenie w sprawie kontroli ruchu drogowego z dnia 30 grudnia 2002 roku. 

Transport ponadgabarytowy – rozwój i zapotrzebowanie na usługi transportowe

Transport ponadgabarytowy w łańcuchu dostaw jest jednym z najszybciej rozwijających się rodzajów transportu. Przy planowaniu tras warto kierować się przede wszystkim bezpieczeństwem, aktualnymi przepisami prawnym i zapisami rozporządzeń, aby realizować z zgodnie z prawem. Kolejnym kryterium jest bezpieczeństwo przewożonych ładunków i odpowiednia optymalizacja tras, która ma wpływ na czas dotarcia ładunku do klienta docelowego oraz koszty związane z realizacją usług transportowych. Transport ponadnormatywny wymaga od przewoźników i zarządców firm transportowych odpowidzialności, elastyczności, a także wysokiej odporności na stres i umiejętności zarządzania czasem oraz doskonałej organizacji pracy.